AQSh prezidenti Donald Tramp Ukrainadagi urushni to‘xtatish bo‘yicha yangi reja taklif qilgan. Bu haqda DW nashri xabar bermoqda.
Reuters va Axios yozishicha, Vashington ushbu hujjatni Kiyev qabul qilishi kerakligini prezident Vladimir Zelenskiyga ochiq bildirgan.
Ma’lumotlarga ko‘ra, reja 28 banddan iborat bo‘lib, unda Ukraina Rossiyaga Donbass ustidan nazoratni berishi ko‘zda tutiladi. Axios’ning qayd etishicha, Ukraina hozircha bu hududning qariyb 14,5 foizini nazorat qilmoqda. Shunga qaramay, AQSh va Yevropa ushbu kelishuv evaziga Kiyevga xavfsizlik kafolatlari taklif qilishi aytilmoqda.
Rejaga ko‘ra, Zaporoje va Xerson yo‘nalishlarida front chizig‘i muzlatiladi. Financial Times yozishicha, AQSh Ukrainadan qurolli kuchlar sonini ikki baravar qisqartirishni ham so‘rayapti. Shuningdek, Kiyev Rossiya hududiga chuqur zarba bera oladigan uzoq masofali qurol turlaridan voz kechishi kerakligi qayd etilgan.
Axios manbalariga ko‘ra, AQSh ushbu reja ustida Rossiya bilan yashirin muzokaralar olib bormoqda. Hujjat ustida AQSh prezidenti maxsus vakili Stiven Uitkoff ishlayotgani, Rossiya tomoni bilan muzokaralarni esa prezident vakili Kirill Dmitriyev olib borayotgani aytilmoqda.
G‘arb nashrlarining ta’kidlashicha, Tramp ma’muriyati urush davom etsa, Ukraina baribir bu hududlarni yo‘qotishi mumkin deb hisoblaydi. Shu bois Vashington hozirgi kelishuv Kiyev manfaatiga mos kelishini ta’kidlamoqda.
Rossiya-Ukraina so‘nggi paytlarda qanday rivojlandi
Rossiya va Ukraina o‘rtasidagi mojaro bo‘yicha xalqaro siyosiy maydondagi sa’y-harakatlar so‘nggi oylar davomida yana faollashdi. Yevropa davlatlari, AQSh, Turkiya va boshqa xalqaro vositachilar mojaroni yumshatish hamda tomonlarni muloqotga qaytarish uchun turlicha tashabbuslarni ilgari surdi.
Avvalo, Yevropa davlatlari va NATO tomonidan Ukrainaga xavfsizlik kafolatlarini kengaytirish, harbiy yordamni davom ettirish va Rossiyaga nisbatan sanksiyalarni kuchaytirish bo‘yicha qat’iy bayonotlar berildi. Yevropa Ittifoqining bir ovozdan bildirgan siyosiy pozitsiyasi Ukraina hududiy yaxlitligini to‘liq qo‘llab-quvvatlashga qaratildi.
Shu bilan birga, Rossiya energetika infratuzilmasiga hujumlarni vaqtincha to‘xtatish bo‘yicha takliflar ilgari surdi, ammo bu taklifning shartlari aniq belgilanmaganligi sababli tomonda ishonchsizlik kuchaydi. Qora dengiz bo‘yicha zarbalarni to‘xtatish haqidagi kelishuv ham amalda barqaror natija bermadi va har ikki tomon bir-birini kelishuvni buzganlikda aybladi.
Istanbulda o‘tgan muzokaralarda asosiy e’tibor gumanitar masalalarga qaratildi. Asirlarni almashtirish, deportatsiya qilingan shaxslarni qaytarish kabi yo‘nalishlar bo‘yicha muhokamalar bo‘ldi. Ammo Rossiya o‘z pozitsiyasini o‘zgartirmadi — Ukraina egallangan hududlarni tan olishi va harbiy imkoniyatlarini qisqartirishi kerakligi haqidagi talablar yana qaytarildi. Ukraina esa bunday shartlarni rad etib, har qanday tinchlik kelishuvi faqat xalqaro tan olingan chegaralar saqlangan taqdirdagina mumkinligini ta’kidladi.
AQSh va Rossiya yetakchilarining uchrashuvida ham mojaroga oid sezilarli siljish kuzatilmadi. Uchrashuv yakunida AQSh rahbari Ukrainadan ko‘proq moslashuvchanlik talab qilinganini bildirgan bo‘lsa, Rossiya buni muzokaralar uchun ijobiy ishora sifatida ko‘rsatishga intildi. Shu orada AQSh tomonidan tayyorlangan 28 bandlik yangi tinchlik rejasi matbuotga sizib chiqdi. Unda Ukrainaga bir qator jiddiy hududiy va harbiy majburiyatlar yuklanishi ko‘zda tutilgan bo‘lib, bu Kiev tomonidan keskin tanqid qilindi.
Rossiya esa AQSh rejasi yuzasidan rasmiy izoh berishga shoshilmadi. Kreml vakillari matbuot xabarlarini tasdiqlamagan holda, hech qanday yangi kelishuv mavjud emasligini bildirdi. Bu esa Amerika tashabbusining haqiqiy istiqbollarini yanada mavhum holga keltirdi.
Bu orada Ukraina urush maydonida faoliyatini davom ettirdi va AQSh tomonidan taqdim etilgan uzoq masofali ATACMS raketalaridan foydalanib, Rossiya hududidagi harbiy obyektlarni nishonga oldi. Bu qadamma-qadam kuchayib borayotgan texnologik ustunlik muzokara jarayonlariga keskin ta’sir qilishi mumkinligi qayd etildi.
Umuman olganda, siyosiy muzokaralarda barqaror yechimga yaqinlashish hali kuzatilgani yo‘q. Tomonlarning asosiy talablari bir-biridan keskin farq qiladi: Ukraina hududiy yaxlitlik va xavfsizlik kafolatlarini talab qilsa, Rossiya egallangan hududlarning tan olinishi va Ukrainaning harbiy cheklovlarga rozi bo‘lishini istamoqda.
Avvalroq Qaynoq24.uz nashri Tramp Rossiyaga qarshi sanksiyalarni qo‘llab-quvvatlagani haqida yozgan edi.
